Η άγνωστη ιστορία της Zhang Yadi: Η φοιτήτρια που υποστήριζε το Θιβέτ και «χάθηκε» στην Κίνα

Καθώς η Zhang Yadi περιόδευε σε απομακρυσμένα χωριά της κινεζικής επαρχίας Σιτσουάν πέρυσι, ενημέρωνε τους φίλους της με μηνύματα και φωτογραφίες από καταπράσινα τοπία, πολύχρωμα δρομάκια και ντόπιους που φορούσαν παραδοσιακές θιβετιανές στολές. 

Ωστόσο, η 22χρονη, που είχε διακόψει τις σπουδές της στην Ευρώπη, είπε στους φίλους της ότι ήταν λυπημένη με αυτά που είδε.

Ενώ μπορούσε να ακούσει συνομιλίες στα θιβετιανά παντού, όλες οι πινακίδες ήταν στα κινέζικα. Όλα τα καταστήματα και τα εστιατόρια που περνούσε φαινόταν να ανήκουν σε Κινέζους, όχι σε Θιβετιανούς. Κάθε φωτεινός σηματοδότης ήταν διακοσμημένος με κινεζικές σημαίες, ένα ατελείωτο ποτάμι κόκκινου χρώματος...

Της φαινόταν σαν να εξαλείφονταν η θιβετιανή κουλτούρα και ταυτότητα. Η εμπειρία αυτή την οδήγησε σε ένα μονοπάτι που θα κατέληγε στη σύλληψη και την εξαφάνισή της. 

Την ιστορία της φέρνει στην επιφάνεια η δημοσιογράφος Jessie Lauο για τον Guardian. Η υπόθεση της Zhang Yadi φαίνεται να είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα της στοχοποίησης του ακτιβισμού στο εξωτερικό από το Πεκίνο. Μεγαλώνοντας ως βουδίστρια, άρχισε να ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για την θιβετιανή μορφή της θρησκείας στο γυμνάσιο όπου φοιτούσε στην Κίνα και σύντομα άρχισε να την ασκεί. Οι φίλοι της λένε ότι έγινε επίσης πιο ευαισθητοποιημένη για τη δυσχερή κατάσταση των εθνοτικών μειονοτήτων.

Η αρχή της ακτιβιστικής δράσης της 

Αφού έφτασε στη Γαλλία το 2022, άρχισε να μιλάει ανοιχτά για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πέρυσι άρχισε να γράφει για ένα ενημερωτικό δελτίο υπέρ του Θιβέτ που εκδίδεται από την ακτιβιστική ομάδα Chinese Youth Stand For Tibet (CYST).

«Πάντα μιλούσε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Μογγόλοι, οι Θιβετιανοί και οι Ουιγούροι στην Κίνα. Λέει ότι ήταν πολύ στεναχωρημένη στο σχολείο επειδή δεν μπορούσε να μοιραστεί πραγματικά τα συναισθήματά της», λέει ο Kalsang Yarphel, ο Θιβετιανός σύντροφος της Zhang εδώ και δύο χρόνια.

«Αλλά όταν άρχισε να γράφει [για το φιλο-θιβετιανό ενημερωτικό δελτίο] και είδε ότι οι άνθρωποι γύρω της εκτιμούσαν πραγματικά το έργο και την καρδιά της, ήταν λιγότερο καταθλιπτική», λέει.

Η Κίνα παρουσίασε αυτό τον μήνα ένα σχέδιο νόμου που απαγορεύει πράξεις που «βλάπτουν την εθνική ενότητα», ακόμη και αν αυτές λαμβάνουν χώρα στο εξωτερικό. Σύμφωνα με την Human Rights Watch, η Κίνα πιέζει επίσης όλο και περισσότερο τα ξένα ιδρύματα να αναφέρονται στο Θιβέτ ως «Xizang», το όνομα της χώρας στα μανδαρινικά.

Το Θιβέτ, που σήμερα αποτελεί αυτόνομη περιοχή της Κίνας, προσαρτήθηκε το 1951. Πιο πρόσφατα, το Πεκίνο έχει κατηγορηθεί για τη βίαιη αφομοίωση των Θιβετιανών. Μια σειρά μαζικών διαδηλώσεων κατά της κινεζικής κατοχής το 2008 ακολουθήθηκε από αυστηρή λογοκρισία και φυλακίσεις.

Χάθηκαν τα ίχνη της 

Η Zhang επέστρεψε στην Κίνα το καλοκαίρι και είχε προγραμματίσει να ταξιδέψει σε περισσότερες περιοχές του Θιβέτ, αλλά συνελήφθη στα τέλη Ιουλίου. Από τότε, ούτε η οικογένειά της ούτε οι φίλοι της έχουν κάποια επαφή μαζί της.

Πιστεύεται ότι κρατείται σε κέντρο κράτησης στην πόλη της, Τσανγκσά, στην κεντρική Κίνα, με την κατηγορία της «υποκίνησης σε αποσχιστισμό». Η κατηγορία αυτή χρησιμοποιείται ευρέως για την καταδίκη Θιβετιανών και Ουιγούρων, στο πλαίσιο της κλιμακούμενης καταστολής των αποσχιστικών κινημάτων από το Πεκίνο. Εάν κριθεί ένοχη, αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης έως και 15 ετών.

Ο Kalsang Yarphel λέει ότι η σύλληψή της ήταν ένα μεγάλο σοκ. «Είναι πραγματικά δύσκολο», λέει.

Η Ginger Duan, ιδρύτρια του CYST και στενή φίλη της Zhang, λέει ότι ίσως ένιωθε ασφάλεια ταξιδεύοντας στις περιοχές του Θιβέτ της Κίνας ως νεαρή Κινέζα φοιτήτρια. Είχε ταξιδέψει και στο παρελθόν στις περιοχές του Θιβέτ χωρίς κανένα πρόβλημα.

«Δεν νομίζω ότι περίμενε αυτή τη βαριά κατηγορία, επειδή εμείς [στο ενημερωτικό δελτίο και στο CYST] δεν υποστηρίζουμε τον αποσχιστισμό. Δεν θέλω να μπει στη φυλακή χωρίς λόγο», λέει η Duan, η οποία πρόσθεσε ότι, αν και η ομάδα έχει στοχοποιηθεί από τις Αρχές στο παρελθόν, κανένας δεν έχει ποτέ συλληφθεί.

Η Zhang μίλησε για την επιθυμία της να κατανοήσουν καλύτερα οι Κινέζοι την κουλτούρα και την ταυτότητα του Θιβέτ. «Εμείς [στο CYST] θα θέλαμε να διοργανώσουμε περισσότερες συζητήσεις μεταξύ των Θιβετιανών και των Κινέζων Χαν, ώστε οι δύο πλευρές να μπορούν να ακούσουν η μία την άλλη. Νομίζω ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό», είπε σε μια ηχογράφηση που έγινε τον Μάιο.

Ο Yicheng Huang, ο οποίος δίδασκε στην Zhang την θιβετιανή γλώσσα μέσω διαδικτύου, λέει ότι οι ακτιβιστές εκτός Κίνας θα έπρεπε να είχαν κάνει περισσότερα για να δώσουν προτεραιότητα στην ασφάλειά της. «Είναι πολύ νέα», λέει. «Είχε πάντα πάθος και ιδέες, ήταν πάντα θαρραλέα. Και πίστευε στον βουδισμό. Δεν συνειδητοποιούσε πόσο επικίνδυνο ήταν».

Η «παρέμβαση» του Δαλάι Λάμα

Λίγο πριν τη σύλληψη και την εξαφάνιση της φοιτήτριας, ο Δαλάι Λάμα, ο οποίος ως πνευματικός ηγέτης του θιβετιανού βουδισμού αποτελεί από καιρό τροχοπέδη στις προσπάθειες του Πεκίνου να καταστείλει την ταυτότητα του Θιβέτ, γιόρτασε τα 90α γενέθλιά του.

Σε μια πράξη ανυπακοής προς την Κίνα, ανακοίνωσε στους Θιβετιανούς μοναχούς και ηγέτες ότι σκοπεύει να παραμείνει στη θέση του μέχρι το θάνατό του, μετά τον οποίο ο στενός του κύκλος θα έχει την «αποκλειστική εξουσία» να εντοπίσει τον διάδοχό του (το παιδί στο οποίο οι Θιβετιανοί Βουδιστές πιστεύουν ότι αναγεννιέται το πνεύμα του Δαλάι Λάμα). Το Πεκίνο επιμένει ότι η επιλογή του επόμενου Δαλάι Λάμα ανήκει αποκλειστικά στην Κίνα και έχει μάλιστα κατοχυρώσει αυτό το αίτημα στην κινεζική νομοθεσία.

Η Μάγια Γουάνγκ, της Human Rights Watch, λέει ότι αν και είναι δύσκολο να προσδιοριστεί τι προκάλεσε τη σύλληψη της φοιτήτριας, η ανακοίνωση του Δαλάι Λάμα πιθανότατα επηρέασε την υπόθεσή της.

Η κοπέλα επρόκειτο να ξεκινήσει μεταπτυχιακές σπουδές στην ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο SOAS του Λονδίνου αυτό τον μήνα, και οι φίλοι της λένε ότι ήθελε να εργαστεί στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.